Aile Hekimleri hakkında idare tarafından yapılan soruşturmalarda çoğu zaman aile hekimleri işlemlerin hukuka ne kadar uygun olduğuna dair fikirleri olmamaktadır.
Aile hekimleri kanun gereği sözleşmelerini Bakanlık adına Valilik ile yapmaktadırlar. Bu itibarla aile hekimlerinin amiri konumunda Vali bulunmaktadır.
Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler İle Sözleşme Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 11. maddesi uyarınca, aile sağlığı merkezi, aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları altı ayda bir olağan denetime tabi tutulurlar. Bu denetimi yapmaya görevli olanlar Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinde Kurum, ilgili mülki idare amirleri ve yerel sağlık idare amirleri veya bunların görevlendireceği personel olarak sıralanmıştır.
Bununla birlikte aile sağlığı merkezi, aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları olağanüstü denetimlere de tabi tutulmaktadırlar. Özellikle hastalardan, diğer aile hekimlerinden veya ilgisiz kişilerden gelen şikayetler nedeni ile idare tarafından derhal denetim yapılmakta ve olay ile ilgili ifadesi istenmektedir.
Olağanüstü denetimlerin psikolojik taciz (mobbing) niteliğine bürünmemesinin sağlanması esastır. Nitekim mobbing, Başbakanlık tarafından yayımlanan İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Hakkında Genelge uyarınca yasaktır. Taciz amacı ile yapılan birçok eylem de suç teşkil edebilmektedir.
İdare tarafından olağanüstü denetimlerde yapılan şikayet, şikayete konu deliller ve şikayet konusu olaylar aile hekimin açıklanmalı ve konunun aydınlığa kavuşturulması sağlanmalıdır.
İhtar puanı cezasını gerektirecek bir eylemin tespiti halinde idare tarafından aile hekimine, hakkındaki tüm suçlamalar ve deliller gösterilmek sureti ile Anayasal savunma hakkı tam kullandırılmalıdır. Savunma hakkının kullandırılmaması, aile hekimine hakkındaki suçlamalar, deliller izah edilmeden savunma alınmaya çalışılması gibi durumlar soruşturmanın yasallığına zarar verir.
Aile hekimi tarafından hakkındaki suçlamalar hakkında olabildiğince konudan sapmadan ve ilgisiz olaylara dalmadan, sadece suçlandığı konu ile ilgili olarak savunma verilmelidir.
Savunmaların yazılı olarak verilmesi, konu hakkındaki tüm delillerin ve hatta tanık isimlerinin savunmaya eklenmesi önemlidir. Savunmaların sözlü olarak verilmesi halinde de yazılanların tam olduğundan emin olunmadan tutanağın imzalanmaması tavsiye edilir.
Soruşturma sonucunda Vali Yardımcısının oluru ile verilen ihtar puanı cezalarına karşı yedi gün içerisinde Valilik nezdinde itirazda bulunmak önemlidir. Söz konusu süre ihtar puanı cezası işleminin ilgiliye tebliği tarihinde başlar ve tebliğin alındığı gün hesaba katılmaz. Süre hesaplamalarında hafta sonu ve resmi tatiller de hesaba katılır. Ancak, itirazın son günün hafta sonuna veya resmi tatile denk gelmesi halinde, süre tatilin son bulduğu günün mesai bitimine kadar uzar.
Yapılacak itirazda, özellikle soruşturma esnasında yapılan ihlallere dikkat çekilmesi önemlidir. Valilik bir itiraz makamı olup yapılan soruşturmanın hukuka uygunluğu denetimini gerçekleştirmesi gerekmektedir.
İtiraz dilekçesinde dikkat edilmesi gereken hususlar;
1. Soruşturma usulüne uygun bir şikayet ile başlamış mıdır?
2. Soruşturma aşamasında savunma hakkı tam olarak kullandırılmış mıdır? Sunulan tanıklar dinlenmiş midir? Deliller değerlendirilmiş midir?
3. Soruşturmacı şikayet konusunda taraf mıdır? Taraflı mı davranmıştır?
4. Soruşturma emredici yasal sürelerde tamamlanmış mıdır? Şikayet konusu eylem zaman aşımına uğramış mıdır?
5. Verilen ihtar puanı cezasının neden hukuka uygun olmadığı açık ve ayrıntılı olarak anlatılmalıdır.
İtiraz dilekçelerinde anlatılanlar da olabildiği kadar delillendirilmelidir. Ancak bu sefer tanık deliline dayanılması mümkün olmamaktadır. Bu itibarla deliller yazılı olmak durumundadır.
Valilik tarafından incelenmesi gereken soruşturmanın salahiyetli olarak yürütülüp yürütülmediği ve delillerin, tanıkların ifadelerinin doğru değerlendirilip değerlendirilmediğidir. Bu nedenle olay hakkında da ayrıntılı açıklamalara yer vermek önemlidir.
Yapılan soruşturmalarda, verilecek ifadelerde ve yazılacak savunma ve itirazlarda gerek il derneğinden ve gerekse de avukatlardan hukuki yardım almakta büyük fayda vardır.
Valilik tarafından ihtar puanı cezası ile ilgili olarak verilecek karar doğrultusunda ya ihtar puanı cezası kaldırılacak ya da onanacaktır.
Cezanın onanması halinde yine bu işlemin ilgiliye tebliğinden itibaren altmış gün içerisinde ilgili İdare Mahkemesi nezdinde iptal davası açılması mümkündür.
İdare Mahkemeleri, idari yargılama usulü gereğince yazılı ve duruşmasız yargılama yapmaktadırlar. Taraflardan birisinin talebi veya Mahkeme kararı ile duruşma yapılması da mümkündür. Asıl olan dosya üzerinden inceleme yapılarak karar verilmesi olduğundan haklılık noktalarının yazılı olarak delillendirilmesi gereklidir.
İptal davası açılması, ihtar puanı cezasının kesinleşmesini engeller.
İhtar puanı cezası bir tür disiplin cezası olması nedeni ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer ilgili disiplin soruşturma usullerine kıyasen riayet edilmesi zorunludur.
Aile hekimleri hakkında yapılan bir çok soruşturma, denetim veya inceleme hukuka aykırı olarak gerçekleştirilmekte ve fakat aile hekimleri tarafından takip edilmemesi nedeni ile İdare tarafından tek taraflı olarak yürütülmektedir.
İleriye dönük olarak da emsal soruşturma usullerinin yaygınlaştırılması, hukuka aykırılıkların önlenmesi ve keyfi uygulamaların önüne geçilmesi için aile hekimlerinin haklarındaki soruşturmaları özenle takip etmeleri gereklidir.