Aile Hekimleri Anayasa’nın 128. maddesi uyarınca diğer kamu görevlisi niteliğinde bulundukları üzere haklarında yapılacak ihbar ve şikayetlerin, görevleri sebebiyle işledikleri suçlar hakkında 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’un 3. maddesi uyarınca; ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında kaymakam, ilde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında vali, izin vermeye yetkili mercidir.
Kaymakamlık Aile Hekimlerinin amiri değil, vesayet makamıdır. Vesayet sınırı, kanunlarla belirlenir. 4483 sayılı Kanun, ilçede görev yapan diğer kamu görevlileri hakkında yetkiyi kaymakamlara vermiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 158. maddesi uyarınca suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir. Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir. Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet, gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir. İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.
Cumhuriyet Savcılığına yapılan ihbar ve şikayetlerle ilgili olarak Savcılık tarafından böyle bir durumu öğrendiklerinde ivedilikle toplanması gerekli ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri tespitten başka hiçbir işlem yapmayarak ve hakkında ihbar veya şikayette bulunulan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesine başvurmaksızın evrakın bir örneğini ilgili makama göndererek soruşturma izni isterler.
Şikayet ve ihbarın yapıldığı diğer makam ve memurlarla kamu görevlileri de, suç işlendiğini ihbar, şikayet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak öğrendiklerinde durumu izin vermeye yetkili mercie iletirler.
Ön inceleme yaptırmaya ve soruşturma izni vermeye yetkili merciler, 4483 sayılı Kanun kapsamına giren bir suç işlendiğini bizzat veya adı geçen Kanunun 4. maddesinde belirtilen şekilde öğrendiklerinde bir ön inceleme başlatırlar. Yetkili merciin suçu bizzat öğrenmesi durumunda herhangi bir işlem yapmadan ön inceleme başlatma yetkisi bulunmaktadır.
4483 sayılı Kanunun 4. maddesinin 3. ve 4. fıkraları gereğince, memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve şikayetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, ihbar veya şikayetlerde kişi ve/veya olay belirtilmesi zorunludur. Bu ibareye aykırı bulunan ihbar ve şikayetler Cumhuriyet başsavcıları ve izin vermeye yetkili merciler tarafından işleme konulmaz ve durum, ihbar veya şikayette bulunana bildirilir. Ancak böyle bir ihbar Cumhuriyet Savcılığı tarafından işleme konul olup yetkili merciden soruşturma izni istenmiş ise yetkili merci ön inceleme yapmak zorundadır. Yetkili merciin ihbar ve şikayetin usul eksikliklerini değerlendirme yetkisi yoktur. Bu anlamda taraflara soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine dair karara karşı itiraz hukuk yolu işletilmesi gerekmektedir.
Ön inceleme;
a-Yetkili merci tarafından bizzat yapılabilir,
b-Yetkili merci tarafından görevlendirilen bir veya birkaç denetim elemanına yaptırılabilir,
c-Yetkili merci tarafından, hakkında ön inceleme yapılanın üstü konumundaki memur veya kamu görevlilerinden biri veya birkaçı eliyle de yaptırılabilir.
İnceleme yapacakların, hakkında ön inceleme yapılan memur ve diğer kamu görevlilerinin mensubu bulunduğu kamu kurum ve kuruluşlarının içerisinden belirlenmesi esastır. İşin özelliğine göre yetkili merci, anılan incelemenin başka bir kamu kurum veya kuruluşunun elemanıyla yaptırılmasını isteyebilir. Vali ve kaymakamlar gerektiğinde ön incelemeyi başka bir kamu kurum ve kuruluşunun elemanı eliyle de yaptırabilirler.