4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışanların sağlık durumları nedeni ile yetkili hekim tarafından verilen çalışamayacağına dair sağlık raporu almaları durumunda çalıştırılmaları idari para cezasını gerektirmektedir. Uygulamada kimi zaman da çalışanların talepleri ile hekimler tarafından gerçek dışı mahiyette sağlık raporları düzenlenebilmektedir. Türkiye’de ciddi bir sıkıntı olan gerçek dışı raporlar nedeni ile aynı zamanda iş gücü kaybı da yaşanmaktadır.
Çalışan hakkında düzenlenen gerçek dışı mahiyetteki sağlık raporları nedeni ile işveren yönünden çalışana görev verilememekte ve iş başı yapması istenememektedir. Bu nedenle de üretim aksamakta veya geçici işçi temin edilmeye çalışılarak gereksiz yere ekonomik zarar oluşturulmaktadır. İşveren açısından çalışan hakkında düzenlenen sağlık raporlarının gözden geçirilmesi olanaklı mıdır?
Sağlık raporunun mahiyeti ve sonuçları
Çalışan hakkında yetkili hekim tarafından düzenlenen sağlık raporu yasal anlamda resmi belge mahiyetindedir. Bu nedenle de aksi ispatlanana kadar hukuki sonuç doğurması zorunludur.
4857 sayılı İş Kanunu uyarınca hakkında sağlık raporu düzenlenen çalışanın haklı bir mazereti olduğu kabul edilmiştir. Yine yasa gereğince çalışanın hastalığı sebebi ile çalışamayacak durumda olmasına karşın işçilik haklarının temin edilmesi açısından çalışılmış gibi kabul edilmiştir.
Sağlık mazereti ile çalışılmayan günler için ise çalışana iki günden fazla olan çalışamaması nedeni ile Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ücreti yasada belirtilen şekillerde ödeneceği düzenlenmiştir.
Sağlık raporunu alan işveren tarafından yapılacaklar
Çalışan hakkında düzenlenen sağlık raporunun işverene ulaşması ile çalışanın çalıştırılması kesinlikle yasaktır. Bu nedenle çalışana iş verilmemesi ve herhangi bir şekilde çalıştırılmaması esastır.
Çalışan hakkında düzenlenen sağlık raporunun gerçeği yansıtmadığını düşünen işveren tarafından anılan sağlık raporuna itiraz yolu Kanun ile düzenlenmemiştir. Memur statüsünde çalışanlar hakkında düzenlenen sağlık raporuna itiraz düzenlemesine kanunlarda yer verilmemiş olmasına karşın uygulamadaki sorunlar nedeni ile Sağlık Bakanlığı tarafından düzenleme yapma zorunluluğunu doğurmuştur.
Bu itibarla Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Genelge ile çalışan hakkında düzenlenen sağlık raporlarına işveren tarafından itiraz prosedürü tanımlanmıştır.
Sağlık Raporuna itiraz
Sağlık Raporlarına; raporu alan kişi, raporu alan kişinin velisi veya vasisi, raporu isteyen kurum veyahut rapor neticesinde ortaya çıkan hukuki durumdan etkilenen kişiler/kurumlar tarafından itiraz edilebileceği düzenlenmiştir.
İtiraz hakkı tanınan kişiler tarafından itiraz dilekçesi ve sağlık raporunun tasdikli bir örneği ile birlikte, itiraza konu sağlık kurulu raporunu tanzim eden sağlık hizmet sunucusunun bulunduğu ilin il sağlık müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir. Başvuru üzerine il sağlık müdürlüğü tarafından gerektiğinde il dışı hakem hastane görevlendirilmesini doğrudan yapabilecektir.
İtiraz üzerine sağlık raporu alacak kişi, Bakanlık tarafından ilan edilen listede yer alan Bakanlığa bağlı aynı veya üst basamaktaki en yakın sağlık hizmet sunucusuna gönderilir. İtiraz edilen sağlık raporu ile itiraz üzerine tekrar düzenlenen sağlık raporundaki kararlar aynı yönde ise sağlık raporu kesinleşecektir.
İlk sağlık kurulu raporu ile itiraz sonrasında tayin edilen hakem hastanece düzenlenen ikinci sağlık raporu arasında çelişki olması durumunda ise, ilgili kişi Bakanlıkça belirlenen Bölge Hakem Hastaneler Listesi’nde yer alan ilgili branş/branşların bulunduğu en yakın hastanelerden birine sevk edilecektir. Bölge hakem hastanenin sağlık kurulunca verilen karar kesindir.
Yazım hataları, imza eksikliği, doldurulması gereken alanların doldurulmaması, kişi bilgilerinin hatalı olması gibi (karar hükmü hariç) eksikliklerin veya usul hatalarının bulunduğu durumlarda, raporu talep eden kişi veya kurum tarafından raporu tanzim eden sağlık hizmet sunucusuna, rapor iade edilebilecektir. Raporu düzenleyen sağlık sunucusu sağlık kurulu, rapor iadesinin nedenlerini tekrar değerlendirerek, bir yanlışlık yapıldığını tespit ederse gereken düzeltmeyi yapar. Ancak Kurul tarafından bu durumda yalnızca maddi hataya ilişkin düzeltme yapılabilir.
İtiraz üzerine masraflar
Düzenlenen sağlık raporuna itiraz edilmesi durumunda ilgili kişinin sevk edilerek hakkında yeniden muayene ve tetkiklerin yapılması gerekecektir. Yapılacak tıbbi tetkik ve teşhisler neticesinde de yeninden bir sağlık raporu düzenlenecektir.
İstirahat raporlarına itiraz sonucu yapılacak işlemler Sağlık Uygulama Tebliği gereği geri ödeme kapsamında sayılmamıştır. Bu nedenle sağlık raporuna itiraz halinde, aynı sağlık tesisi veya farklı sağlık tesisinde yapılan başvurular ilk müracaat gibi değerlendirilerek fiyatlandırılacaktır. İtiraz sonucu düzenlenecek rapor bedeli yasa gereği ücretsiz düzenlenecek raporlar haricinde itiraz eden kişi veya kurum tarafından ödenmesi gerekecektir.