İşe iade davası lehine sonuçlanan işçi, kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır. İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.
İşçi, kesinleşen mahkeme kararının kendisine tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işe başlamak için işverene başvurmazsa veya işveren tarafından başvurunun kabul edilmesi durumunda işe başlamaz ise, fesih işlemi bu defa da geçerli olacağı için, bu durumda işçi ücret ve diğer haklarını talep edemeyeceğinden, işverenin SGK’ya Aylık Prim Hizmet Belgesi verme ve prim ödeme yükümlülüğü de olmayacaktır.
İşçinin işe iadesi için kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının kendisine tebliğinden itibaren on iş günü içinde işe başlamak üzere başvurmuş olması kaydıyla, işe başlatılsın veya başlatılmasın bu nitelikteki işçilere çalıştırılmayan süre için ödenen en çok dört aya kadar ücret ve diğer haklar, akdin feshedildiği aydan başlanılarak ilgili ayların prime esas kazançlarına dahil edilerek işsizlik sigortası primi de dahil olmak üzere tüm sigorta kollarına ait primler kesilecek ve bu süreler hizmetten sayılacaktır.
Öte yandan, işçi işe başlatıldığında bildirim süresine ait (ihbar) ücreti ile kıdem tazminatı peşin olarak ödenmiş ise işçiye ödenecek en çok dört aya kadar olan ücret ve diğer alacaklarından mahsup edileceğinden, 5510 sayılı Kanunun değişik 80 inci maddesi uyarınca bildirim süresine ait (ihbar) ücret ile kıdem tazminatının prime tabi tutulmaması nedeniyle işçiye işe başlatılması halinde ödenecek en çok dört aya kadar olan ücret ve diğer hakları mahsup edilmemiş haliyle prime tabi tutulacak ve bu süreler prim ödeme gün sayısından sayılacaktır. Bu doğrultuda, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 21 inci maddesi uyarınca işçiye ödenecek olan en çok dört aya kadar ücret ve diğer alacaklardan (haklardan) prim alınarak bu süreler prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilecektir.
İşverenin bu yükümlülüğünün değerlendirilmesinde mahkeme ya da özel hakem kararı neticesinde işçinin durumu ve başvurusu oldukça önemlidir.
İşçi tarafından işe iade başvurusunda bulunulmaması
4857 sayılı İş Kanunu uyarınca işe iade kararı kesinleşen işçi, kesinleşen bu kararın kendisine tebliğinden itibaren 10 (on) iş günü içerisinde İşverene işe iade kararı uyarınca işe başlatılması için başvuruda bulunması gerekmektedir.
İşçi tarafından anılan süre içerisinde işe iade başvurusunda bulunulmaması ya da sürenin geçmesinden sonra başvurması durumunda işe iade kararının hüküm ve sonuçları ortadan kalkar ve mahkemece geçersizliğine karar verilen iş akdinin feshi işlemi geçerli hale gelir.
Bu nedenle İşveren tarafından işe iadeye bağlı tazminat ve boşta geçen süre ücreti ödemesi yapılması gerekmediğinden İşveren tarafından SGK’ya herhangi bir bildirim yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
İşçinin işe iade başvurusu işverence kabul edilirse yahut işveren tarafınca işçi işe başlamak üzere davet edilirse:
İşçinin işe iade davası sonucunda yasada 10 iş günü olarak belirtilen yasal süresi içerisinde işverene başvurması halinde işverenin işçiyi işe başlatıp başlatmamak konusunda seçimlik hakkı bulunmaktadır.
Sigortalılığı sonlandırılan ancak, mahkeme tarafından feshin geçersizliğine karar verilen işçinin iş sözleşmesi mahkeme kararı ile hükmedilen 4 aya kadar boşta geçen süre kadar çalışılmış gibi değerlendirilmelidir. Bu nedenle işveren tarafından tekrar işe başlatılacak olan sigortalı için öncelikli olarak, geçersizliğine karar verilen fesih tarihine hükmedilen boşta geçen süre eklenmek sureti ile yeni fesih tarihi hesaplanmalıdır. İşverenin, mahkeme kararı uyarınca İşçiye göndermiş olduğu işe davet yazısının İşçiye tebliğ tarihini takip eden ayın 23’üne kadar Sosyal Güvenlik Kurumu’na yeni fesih tarihine göre işten ayrılış bildirgesinin verilmesi gerekmektedir. Daha sonra işe başlatılacak olan sigortalının işe giriş bildirgesi cari usullere göre verilecektir. Yani işveren yeni tarihe göre işçinin önce yeniden ayrılışını yapmalı ve kuruma ayrılış bildirgesi sunmalı ardından işçinin işe başlattığı yeni tarihi kuruma işe giriş bildirgesi ile bildirmelidir.
· İşveren, işçi işe davet başvurusunu yasal süresi içinde yaptıysa, çalışanın 4 aya kadar boşta geçirdiği sürelerin karşılığı olan tüm ücret ve yan haklarını çalışana işe başlatsa da başlatmasa da ödemekle yükümlüdür.
· İşçiye işten ayrılırken peşin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ile kıdem tazminatı, İşçiye yapılacak 4 aya kadar boşta geçen süre ödemesinden mahsup edilir,
· İşveren 4 aya kadar boşta geçen süre karşılığında çalışana ödediği ücretlerin SGK prim tutarlarını SGK’ya bildirmek ve ödemek zorundadır.
Söz konusu aylık prim ve hizmet belgelerinin ilişkin olduğu sürenin başlangıcı, feshin geçersizliği davasına konu teşkil eden iş sözleşmesinin feshedildiği tarih olacaktır. Dolayısıyla, en çok dört aya kadar ödenecek olan ücret ve prime tabi diğer ödemeler için mahkemece geçersizliğine karar verilen bu fesih tarihinden itibaren ileriye doğru dönem için (işçi sanki bu dönemde çalışıyormuş gibi) aylık prim ve hizmet belgeleri verilecektir.
Bildirim süresi:
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 18.06.2020 tarih ve 2020/20 sayılı İşveren İşlemleri hakkındaki Genelgesine göre; İş mahkemesi tarafından işe iadesine karar verilen sigortalı için verilmesi gereken asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin kesinleşmiş mahkeme kararının tebliğ tarihinden itibaren işçinin on işgünü içinde işe başlamak üzere işverene başvuruda bulunması ve işverenin işçiyi işe başlatması halinde, davete ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın 23’üne kadar, Kuruma e- sigorta kanalıyla gönderilmesi veya kağıt ortamında verilmesi halinde yasal süresi içinde verilmiş olarak kabul edilecektir.
İşçi yasal süre içerisinde işe iade başvurusuna karşın İşveren tarafından işe başlatılmaz ise:
İşverenin işçiyi işe başlatmaması durumunda yüz yirmi günlük boşta geçen süre ücretine ek olarak emsal ücret üzerinden fesih sebebine ve kıdemine göre 4 – 8 aylık işe başlatmama tazminatını, çalışanın almaya hak kazandığı tüm tazminatları kendisine ödemekle sorumludur. Bir önceki işten çıkıştan doğan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücreti gibi ücretler, daha önce işçiye ödenmiş olsa dahi feshin boşta geçen süre sonunda gerçekleşmiş sayılması ile, işçinin yeni kıdem süresi üzerinden emsal ücret baz alınarak yeniden hesaplanmalıdır. Daha önce ödenmiş tutarlar düşülerek, kıdem, ihbar tazminatı ve izin süreleri için fark ödemesi yapılmalıdır.
İşçinin işe başlatılmaması durumunda İşveren,
· geriye dönük boşta geçen 4 ay için aylık prim hizmet belgesi ile,
· işçinin yeni fesih tarihine göre düzenlenmiş yeni işten ayrılış bildirgesini
yasal süresinde SGK’ya bildirmekle yükümlüdür.
Bildirim süresi:
Sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın 23 üne kadar kuruma, e-sigorta kanalıyla gönderilmesi veya kağıt ortamında verilmesi halinde bildirim yasal süresi içinde yapılmış kabul edilir.
SGK'ya yapılacak olan bildirimin usulü:
İşe iade kararına dayanarak düzenlenen ek aylık prim ve hizmet belgelerinin ve işten ayrılış bildirgesinin işyerinin işlem gördüğü Sosyal Güvenlik Müdürlüğü’ne bir dilekçeyle ve bu dilekçeye mahkeme kararı ile işçinin ve işverenin yapmış olduğu bildirimlere ilişkin tebligatların birer nüshasını da eklenerek sunulması gerekmektedir.