Mevzuatla işverene haftanın yedi günü faaliyetini sürdürme olanağının verilmesi, orada çalışan işçilerin de yedi gün tatil yapmaksızın devamlı şekilde çalıştırılabilecekleri sonucunu doğurmaz. İşçilerin 7 günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saatlik dinlenme hakkından (hafta tatilinden) yararlanmaları şarttır.
Çalışanların hafta tatili hakkı Anayasadan doğan bir hak olup 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. İş Hukukunda hafta tatili gününe hak kazanılması belli şartlara bağlanmıştır. Buna göre, çalışanın hafta tatiline hak kazanabilmesi için iş sözleşmesinin devam ediyor nitelikte olması ve askıya alınmamış olması ve işçinin hafta tatili gününden önceki iş günlerinde çalışmış olması gerekmektedir. Yasa gereği çalışılmış sayılan haller de fiili çalışma gibi değerlendirildiğinden hafta tatiline hak kazanılmasında değerlendirilmeyecektir.
4857 sayılı İş Kanunu uyarınca işçi tarafından fiilen çalışılmamış olsa da işçinin fiilen çalıştığı kabul edilen haller tek tek sayılmıştır. Buna göre;
Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,
İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde verilen beş günlük ücretli izinleri,
İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar verilen ücretli izinleri,
Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri,
Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri, ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.
İşçi tarafından hastalık nedeni ile alınan sağlık raporunun bir haftalık süre içinde kalması gerekir. Sağlık raporunun bir haftalık süreyi aşar nitelikte daha uzun süreli olması durumunda hafta tatiline hak kazanılmaz.
Hafta tatiline hak kazanabilmek için işçinin haftanın önceki günlerinde çalışmış bulunması zorunludur. Bu doğrultuda işçinin mazeretsiz olarak işe devamsızlığının bulunması halinde hafta tatiline kazanamayacağı açıktır.
Çalışma zorunluluğu olan günler işyerinde çalışma günü olarak kabul edilen günler için geçerli olup işveren tarafından çalışma günü olarak kabul edilmeyen günlerde çalışanın hafta tatiline hak kazanabilmek için çalışma yapması gerekli değildir. Haftalık altı gün çalışma olması durumunda hafta tatilinden önceki tüm günler, haftalık beş gün çalışma olması durumunda ise sadece bu günler için çalışma gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Çalışma yapılmayan diğer artık gün tatil olarak kabul edilmekle birlikte hafta tatili olarak değerlendirilmez.
İşverenin çalışmasını yedi gün boyunca sürdürmesi halinde işçinin de yedi gün boyunca çalışacağı sonucu doğmayacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu ile işçilerin çalışma süreleri ile diğer yasalar uyarınca işverenin faaliyette bulunma süreleri birbiri ile ilgisiz konulardır. Bu doğrultuda işveren tarafından gerekli organizasyon sağlanarak işçilerin 4857 sayılı İş Kanunu ile emredilen süreler içerisinde çalışması sağlanmalıdır. Bu nedenle işveren tarafından vardiyalı çalışma sistemi sağlanmalı ve hafta tatillerinde işyeri faaliyette bulunsa dahi çalışanlara haftanın farklı günlerinde dönüşümlü olarak hafta tatili kullandırılması gerekmektedir.
Hafta tatilinin her çalışan için aynı gün kullandırılması gerekmemekle birlikte belli bir günde de kullandırılması zorunlu değildir. Genel uygulamada Pazar günü hafta tatili olarak kabul edilmiş ise de işin gereği olarak haftanın diğer günleri de çalışana hafta tatili olarak kullandırılabilir.
Hafta tatili kesintisiz 24 saat olarak kullandırılmak zorundadır. Hafta tatilinde işçinin 1 saatlik çalıştırılması hafta tatilini kesintiye uğratacağından, 1 saatlik çalışmada dahi hafta tatili ücretine tam olarak ödenmesi sonucunu doğurur. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin yirmi dört saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.
Hasta, izinli veya sair nedenlerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam ödenen işçilere; yani maktu aylıklı işçilere hafta tatili hükümleri uygulamayacağından bunlara, hafta tatili için ayrıca hafta tatili ücreti altında bir ödeme yapılmaz.
Comments